M'agrada, m'agrada, m'agrada Nadal !

Cada annada, quand se sarram de las fèstas, veni insuportable per mon entoratge (vòli dire encara mai que de costuma). Urosament per eles, Nadal es pas qu'un còp per l'an. Per ieu, es un periòd comol d'estrambòrd e un pauc de tristum. Mas subretot d'estrambòrd ! Comença tre la mitat del mes de novembre. Las botigas cambian sa veirina d'Halloween per se vestir de blanc, de verd o de roge. I a un fum d'estile de decoracion possibla a l'ora d'ara : lo tradicional verd e roge, lo glacial blau e blanc o encara lo negre (que m'agrada pas cap). Podriái passar d'oras entièras dins aqueles magasins a trantalhar per causir las colors de mon sap, per fin finala dintrar sens pas res, puòi que n'ai ja de decoracions...Los supermercats escapan pas a la contagion de Nadal. Cal traversar de carrièras longàssas de boitas de chocolat de totes los gostes, abans d'arribar al rai fresc. Tot aquò m'en lassi pas. Cada annada m'encanta de veire, quasi, las meteissas causas que tòrnan. Los chocolats, las decoracions, las joguinas. A la television, passan los meteisses films dempuòi de lustres ! Es lo temps de las comedias romanticas a la Love Actually e Bridget Jones ! Puòi i a la crompa tradicionala del calendièr de chocolat ! Tot lo mond an lo seu. Es un bonur de se levar lo matin, de dubrir lo fenestron en carton, se demandar se serà una estèla o un trin en chocolat... E de còps que i a, pas res. Lo fenestron es vuèg. Per que i a un golamàs qu'a manjat sos vint cinc chocolats tre lo primier del mes, e a decidit de s'atacar al tieu de calendièr ! Mas Nadal es tanben un moment de partage, doncas se cal pas enfadar. Lo melhor mejan es de plancar lo calendièr dins un endrech segur, ont lo gloton lo traparà pas jamai. Nadal se vei, e se sentís ! Nòlia bon Nadal ! Al mercat que se debana en parallèl de las iviernalas sus La Comedia, de mercants fan grasilhar de marrons o de castanhas. Te met una ponhada dins un cornet en carton e se pòt crocar dedins en se passejant dins lo mercat ont l'odor de vin caud se mescla al fum de las castanhas que craman. Un pauc pertot, dins las carrièras o a l'Universitat, podèm sentir las aurenjas o las clementinas. Aquò's tanben Nadal ! Mas me pensi que tot lo mond saràn dacòrd per dire que çò que nòlia pus bon, es çò rare : la nèu. E los cracinaments que fan los pases dins la nèu. Brèu ! I a tot un fum de tradicions que me fau (a ieu e a ma familha) un dever de respectar cada an, coma l'escota jornalièra d'aquel cant de Nadal. Normalament es pas qu'a partir del primièr de decembre, mas vau far una excepcion per uòi :

Vaquí totas las rasons per de que m'agrada tant Nadal. Es lo moment ont la familha se recampa. Çò triste es que las gens, elas, son de mens en mens al rendetz vos. I a cinc ans, èrem totes esquichats sus la taula del salon, los rires cubrissián lo son de la ràdio. Sus las fòtos, de parelhs de gautas rojas que rison. Uòi, sèm mens e a taula i a pro de plaça. Lo cant de Nadal que passa en bocla s'ausís plan. S'embarrar dins lo tristum ? Non pas, per que totes los moments passats, seràn de polits sovenirs !

La frasa del jorn : 
"Se contunha de capejar aital, la vau metre sus la plaja arrièra de la veitura de Barbarà."

Qual a dich aquò ?

« Cal pas jutjar un libre a sa cobertura ». Òm ditz de longa, qu'es pas polit d'aver de prejutjat sus las gens, e encara mai de criticar quand òm sap pas. Aquò començava.. tre l'enfància, quand alongavam dos pans de nas davant los espinarcs crèmas, e que la mamà reprochava : « _Cal gostar abans de dire qu'es pas bon ! ». Fin finala es quand même desgulassa, mas al mens se podèm regaudir d'aver tastat...o pas ! Marcha tanben per la musica, los vestits, los libres e las personas. Pareis que n'i a que capitan de demorar neutre. Ieu ne soi pas capabla e mai s'ensagi de me melhorar. Vertat qu'es mal. Dempuòi que trevi lo departament d'occitan, aviái de prejutjats sus qualquas personalitats, mai que mai d'escrivans. Comencèt amb Mistral e son òbra màger : Mirèio. M'a pas res fach pecairòt. Son benlèu de causas qu'ausiguèri pr'aquí n'aquí, una frasa per aicí, una frasa per ailà, o mesclatz tot e PAN ! Avètz una idèia tota facha sus Mistral. E vaquí qu'en primièra annada, nos calguèt legir Mirèio ! Urosament que soi una estudianta seriosa que fai sos devers, legiguèri Mirèio. E ben m'agradèt fòrça fòrça. Aguèt pas res de veire amb çò que m'imaginavi. Dempuòi aquel episòd, Mistral e ieu avèm fach la patz. Coneissetz l'autre provèrbi ? « Los prejutjats an la vida dura ». Los apriòris coma l'agram, contunhèron de créisser malgrat l'experiéncia mistralenca. Fins a i a pauc de temps, èra çò parièr amb Ives Roqueta. L'aviái pas jamai vist, nimai ausit e encara mens legit. Un jorn demandèri : « _De qué ne sas tu, d'Ives Roqueta ? _Se vòs Ives Roqueta, es un pauc lo Voldemort d'Occitània.... ». Es coma aquò que comencèt entre el e ieu. I a mièlhs coma primièr rescontre, per que me fai paur Voldemort. A-n'aquò s'apondèt totes los prepaus del Mèstre JCF que descriguèt l'escrivan coma un òme amb fòrça caractèr en contant d'unas anecdòtas. Dins mon sicap de caluga, pastat de catequisme dualista e traumatisant, faguèri D'Ives Roqueta lo besson malefic de Max Roqueta, qu'es lo Bon-Dieu-que-fa-plòure. Vos passi lo demai dels detalhs que m'inventèri tota sola. E ben òc, soi aisidament impressionabla ieu ! D'un brave tipe qu'a pas res demandar, ne fau un dracàs. Mas encara un còp, mercés a-n'aquela polida disciplina qu'es la literatura, m'avisèri tornarmai de mas errors. L'an passat, anèrem en Rouergue per descobrir lo país de Bodon. Vegèrem una vidèo agradiva ont Ives Roqueta parlava de l'òbra de Bodon, sus un fons dessenhat. M'encatèt son biais de parlar e sa lenga que semblava se raprochar de lo qu'ai pogut ausir a cò mieu. Pr'aquò, me decidiguèt pas completament per lo legir. Ongan, nos cal far tres fichas de lectura, sus tres òbras diferentas. Rebalavi dins la bibòc, a dobrir puòi tanquar cinquanta libres, sens me decidir. Un vintenat de monta-davala sus la cadièra aprèp, aviái totjorn pas res trapat. Desesperada, me viri cap a mos camaradas (Oï, demandi sovent lo vejaire dels autres): « _Sabètz pas de qué podriái legir per ne far un estudi ?  _A ieu, m'agrada fòrça Ives Roqueta, en pus es de mon país ! ». E coma Noemia es totjorn de bon conselh, causiguèri de l'escotar. I a tanben que n'ai mon confle de cercar. Manlèvi Made in « France » e lo legissi gaireben d'un trach ! Revelacion, flash, liuç çò que volètz. Encara un còp de mon educacion crestiana de segur...Brèu, m'agrada tròp e mai s'es pas polit de dire « tròp » quand s'agís d'una òbra aitala. Per contar un pauc, lo libre recampa tres novèlas : Einführung in die Florida, La Maleta e Merda a Vauban. La novèla de La Maleta m'agradèt mai. Conta l'odissèa d'una familha modesta que s'en vai al Mans per las vint quatre oras. Lo paire, la maire e los dos drollets que charran e se carpinhan mai que mai çò pus risolièr. Es una de las istòria que pòt èsser la nòstra e que d'efièch rampela de sovenirs d'enfància. Aprèp, me pensi pas èsser qualificada per far l'analisi de tot aquò. Seriá pecat. I a una causa que cambia pas, es que gardi una certana crenta cap a-n'aquel Mossur, qu'es pas pus de paur mas d'admiracion e de respècte.

Soi tombada, entre autra, sus aquesta vidèo qu'ilustra plan lo libre qu'ai legit e la tòca de son autor. S'exprimís amb una mescla d'emocion e de convicion que me galinan la carn.

L’abécédaire d’Yves Rouquette, un film d'Hélène Morsly (extrait) from helene morsly on Vimeo.

Nos parlèt d'un temps, que los mens de vint ans, lo pòdon pas conéisser...

I a dos meses, vegèri "Carle Aznavour en concèrt a Montpelhièr". Diguèri a la mamà "Es l'escasença, qu'aprèp serà tròp tard". E vejaquí nos dijòus de ser partidas per veire, e mai que mai, per escotar d'Aznavour. Sus la rota, pas que de cagaraulas en Laguna. Encapèri la rason d'aquela concentracion anormala de gasteropòds, sonque en arribant al Zenith : Mejana d'atge de la populacion sus plaça : 75 ans. Los concèrts qu'an de costuma una primièra partida, o que començan una mièja ora mai tard, aquí i pensatz pas ! A uòch oras picantas, lo monsur èra assetat, penchenat, lo micro dins las mans, aprestat per cantar que ! Los vièlhs i tenon a l'ora. Se fa pas d'èsser en retard. Es simple, lo mendre pet de travèrs, los vièlhs te ne fan un formatge.

Ieu amb mon imaginacion versanta (e pas totjorn santa), tiravi de plans sus la comEta. Benlèu que me remarcarà, Aznavour. Benlèu s
nos maridarem ! Sens anar tan luònh, me pensavi que parlariá un pauc. Un bocin d'occitan puòi qu'es a Montpelhièr, fariá pas de mal. Ieu e mon imaginacion. Pas bonjorn, pas mèrda e en abans la musica ! Avètz ja ausit l'expression "aver un caractèr a la Carle Aznavour " ? Se trapariá : "expression modèrna (o vièlha) per dire de quauqu'un qu'a un caractèr de mèrda". L'aviái ja vist dins d'emissions Aznavour. Me disiái qu'èra normal d'aver una personalitat, quand òm es un artista grand. Parlar franc es rare a l'ora d'ara. Aquí i a pas pus res de normal. Canta una, doas, tres cançons. S'arrèsta per parlar.
Aaaa, o sabiái, se pòt pas far autrament :

_Bonser en totes !

A, quand mème. Es pas tròp lèu...

_Voliái rampelar, per que sai que i a de personas qu'ausisson mal dins la sala...

Aaa, quane brave òme...A un mot gens per los qu'ausisson pas.

_...qu'es enebit de prene de fòtos, que lo lum me destorba vertadièrament, es insuportable.

Bug cerebral e l'aire estabosit que vai amb.

. A-n'aquel moment, encapèri pas. Per que son los sords que prenon de fòtos amb de flash ? Puòi, un esliuç de vertat : Lo tipe es a engular los que prenon de fòtos. E foguèt coma aquò tres còps dins lo concèrt. Vos pòdi assegurar qu'escampa un brave còp de freg per lo demai de la serada. Per lo rampèl, tornèt pas tanpauc. Mas aquò, es encara pas res...
Quand lo mond van a un concèrt, espèran totjorn la o las cançons que lor agradan mai. Esperavi doncas saborejar lo moment ont cantariá La mamà, Coma dison, For me , Me vesiái ja, Te daissas anar... Sus las quatre, ne cantèt pas qu'una : La mamà, qu'escagassèt coma cal. Aquel cant, conta las darrièras oras d'una mamà italiana. M'agrada, per que capita de pintrar la scena coma se i èri. En tot cas, dins mon cap a ieu, son d'imatges fòrça evocators. Brèu, es pas un cançon per cacalassar ! E ben al concèrt, en plaça de l'aire triste, cantèt La mamà sus un aire de gaug ! Lo mond tiravan totes un morre de tres pams. Comprenguèrem pas çò que se passèt dins la tèsta de Carle Aznavour aquel dijòus 10 de novembre, mas demorarà un mistèri...

En tornant legir, m'avisi qu'ai romegat de longa, coma de costuma. Cal pas creire : èri contenta contenta de veire e d'ausir Aznavour. M'agradan totjorn sas cançons e vos asseguri qu'a una votz tant extraordinària que coma sul CD ! Es malaisit de dire quana cançon preferissi. Ne meti doas aquí, qu'a mon vejaire, fan partidas de las melhoras :

La primièra : Comme ils disent (clicatz per veire)

La segonda :

She, Charles Aznavour. Aquesta es subrebèla, e mai per ieu, qu'asiri l'anglés de costuma

Aièr, en cas qu'o sabiatz pas, èra la Sant Felibre. Si, si ! Anatz comprene amb laS frasaS del jorn :
"Lo sol qu'a totjorn pissat sul Felibrige, es Max Roqueta"
"Lo Felibrige son de mond que dançan"
CQFD, los Roqueta son de pissaires ! M'agrada encara mai Max Roqueta ara.

La frasa del jorn (qu'es totjorn pas de ieu) :

Ocupa-te de ton tafanari quichat dins ton leggin bon mercat e daissa-me menar ma vida coma pòdi.

E de legir tanben aquel article sus l'esteticiana !

La frasa del jorn (qu'es pas de ieu ) :

"Los logicials liures son un pauc coma la L2. Sètz de Linux que !"

                                      Lo Criterium de Las Cevenas

De qué i a en octòbre qu'es de sustot pas mancar ? Es pas Halloween. Pas la fèsta del pebròt d'Espeleta tanpauc. Tròp aisit, es dins lo títol : Lo rallye de Las Cevenas. Cada annada es LO pelerinatge de mon vièlh e ieu. Expliqui a la gròssa en de qué consistís lo Criterium. La corsa se compausa de tres etapas que se debanan sus tres jorns : dijòus, divendres e dissabte. Cada etapa conten un temps per far las ligasons, un temps per córrer e un temps per l'assisténcia. Las Cevenas comptan tretze « especialas ». Las especialas son de tròces de rotas que religan doas etapas. Per exemple, l'especiala mai longa (37,41km) partís de Valarauga per anar fins a La Rovièra. Son las especialas que son cronometradas e que pesan fòrça per ganhar. Evidentament, las especialas se trapan pas a-de-reng. Entre las tretge espròvas, cal que los participants passen per de ligasons. Aquestes tròces son dubèrts a totes e aquí los pilòtes se devon de respectar lo còdi de la rota al meteis nivèl que los autres automobilistas. An pasmens un temps maximum de pas despassar pendent las ligasons (per pas qu'ajan lo temps de modificar l'autò aprèp son contraròtle de la debuta). Pendent l'etapa, los pilòtes pòdon s'arrestar a de luòcs d'assisténcia ont lor còla l'espèran. An lo drech de metre de carburant o de cambiar de ròda. Aqueles pichòts pargues d'assisténcia son menimosament susvelhats per los comissaris de corsa. Encara un còp, gaitan se los mecanicians bricolejan pas l'autò d'un biais contrari al reglament.

Cal pas creire mas l'espectator deu s'aprestar longtemps abans una corsa tant importanta. Las botas e lo K-Way son nòstres amics perque a la sason del Criterium, nèva de còps que i a, plòu sovent, fa freg totjorn. Mas lo trabalh que va determinar se sarà un romievatge dels bons, son las mapas. La corsa cubrís un espaci grand. A mai, los endreches pus interessants de gaitar se trapan dins de vilatjòts que i son pas sus las mapas. Alavetz, cal anar reconéisser lo terren abans que las rotas siagan tancadas. Demòra pasmens lo metòd per los canhuts que sabon pas legir una mapa ; es de seguir un tipe que sembla conéisser lo país cevenòl. M'o vos cal dire, qu'aquò es fòrça dangierós. A pròva un còp, se retrobèrem a seguir un paure tipe que dintrava a cò seu e qu'aguèt benlèu la peta de sa vida perque los seguiguèrem fins a son ostal perdut dins los bòsques.

Criterium de 1974, Berlineta A110 Erik COMAS

Pichòt istoric del Criterium de Las Cevenas (amb l'ajuda del periodic de la FFSA especial Rallye de Las Cevenas) :

En 1960, Renat Trautman aguèt l'idèia de préner de nòtas concernant la forma dels viratges, lor encadenament, la velocitat de causir sus las linhas drechas...etc. O aurètz comprés, es doncas al Rallye de Las Cevennas que las nòtas faguèron lor aparicion. A l'ora d'ara, s'imaginam e mai pas far sens elas. A flor e a mesura, cada pilòt prenguèt la costuma de se far dictar aquelas indicacions.

Lo recòrd de pilòtes es agandit en 1979 ont tres cent vint-e-uòch veituras prenguèron lo despart de la corsa.

En 1981, mon oncle espiritual, Jaume Almeras, ganhèt lo criterium amb la 911 SC.

En 1986, l'espròva dintrèt en Campionat Nacional e ven aital una corsa bravament importanta.

En 2008 es, entre autres, un montpelhierenc qu'emportèt la victòria : Gilles de Turckeim e Ludovic Gal.

Fin de la passada istorica caganta e plaça als comentaris viscuts de l'espectatritz que soi. Aquest'an, fasiá un temps vertadièrament poirit. A la debuta, los organisators aguèron paur en causa de l'espandiment de la prima. Era talament la secada, qu'un pauc de plòja auriá rendut la ròta lisanta lisanta. Mas fin finala ploguèt a semau, e foguèt pièger encara que çò previst. Parlèron e mai de suprimir l'espròva ! Un molon de pilòtes abandonèron la corsa per paur de petar l'autò o en causa dels degalhs provocats per lo temps. An la costuma de dire, qu'al Criterium de Las Cevenas, lo quilomètre compta doble talament la rota es tendeira e malaisida. 

Vos mèti aquí la vidèo que me sembla mai espantanta d'aquela edicion del Criterium. Mòstra plan coma cal èsser precís dins las trajectòrias e que la pus pichòta escartada mena a la catastròfa :

De nòstre costat, se risquèrem pas d'anar s'acantonar sul bòrd dels camins sablonoses coma cada annada. Naveguerèm entre los pargues d'assisténcia grands e pichòts. O fasiái per lo primièr còp e francament val lo destorn ! Las autòs s'arrèstan per far lo plen mas i a tanben los pargues ont passan la nuòch. En demorant al pargue d'assisténcia, òm a lo temps de plan far lo torn de l'autò e amb un pauc d'astre de veire lo pilòt. Aquest an, vegèri Dany Snobeck qu'es un menaire grand dins lo mond de l'espòrt autò. A la fin de cada etapa, los pilòtes tòrnan al pargue grand. Aquí es mai espantant. Cada còla se recampa lèu-lèu cap a sa tenda. Totes s'afanan per petaçar la veitura abans que lo pargue tanque e que pòscan pas pus i tocar de tota la nuòch. Demorèri boca badat. Alavetz, me disi : "quora al garatge, òm met tres oras per cambiar un embragatge, aicí, ne meton pas qu'una! " Fa tres jorns que dòrmisson pas que doas oras per nuòch, pasmens formiguejan jos lor tenda fangosa. Se vei de tot. I a la tenda immensa e roja de Citroën que se podriá manjar dessús e que los mecanicians an totes lo meteis vestit nòu. Sembla que los otisses an pas jamais servit. Vegèri de crics futuristas ! Puòi, i a la pichòta còla d'amics amb lor tendolet crassós que tòrnan l'aire decebut mas tiran abans. M'encanta de me trapar entre aquel mond que bolegan per la meteissa causa : lor passion.

S'avètz la curiositat, podètz clicar e veire lo classament. Lo venceire d'aquest an, Pèire Campana (solament 25 ans) menèt una Mini JohnCooper Works. Coma que val melhor un pichòt desgordit qu'un grand estabosit !

Malurosament dins las corsas, es pas una fin urosa per tot lo mond. Es per aquò qu'ai una pensada pel pilòt Olivièr Azema, natiu de Sant Andrieu de Sangonis, que s'es sortit dins la segonda etapa del rallye e qu'es a l'ora d'ara dins lo comà.